و این جز بمال راست نیاید كه اندر وجه خدمتگاران كند تا این رنجها از وی باز دارند، و كارها بنفس خویش كردن سبب ثواب بود ولیكن این كار كسی بود كه درجهٔ وی چنان باشد كه طاعت وی بتن باشد نه بدل، اما كسی كه اهل معاملت بود بطریق علم، كار وی باید كه دیگری كند تا سبب فراغت وی بود بكاری كه عزیز از آن بود كه بتن كند.

نوع سیوم آن بود كه بكسی معین ندهد ولیكن خیرات عام كند: چون پلها و رباطها و مساجد و بیمارستان و وقف بر درویشان و غیر این، خیرات عام بود و روزگار دراز بماند و دعا و بركت از پس مرگ وی همی رسد، و این نیز جز بمال نتوان كرد: اینست فواید مال اندر دین.

اما فواید وی اندر دنیا پوشیده نیست: كه بدان عزیز بود و مكرم شود و از خلق بی نیاز بود و خلق بوی حاجتمند باشند و دوستان و برادران بسیار بدست آورد و در دل همگنان محبوب بود و بچشم حقارت بوی ننگرند و امثال این.

بدانكه از آدمی هیچ حركت بوجود نیاید تا سه حاجت در پیش نباشد: علم و ارادت، یعنی: دانش و خواست و توانایی، مثلا چون طعامی نبیند نخورد و چون بدید اگر بایست و خواست هم نبود آنهم نخورد، اگر خواست بود چون دست مفلوج بود كه كار نكند نخورد، كه قدرت ندارد. پس این سه حاجت در پیش همهٔ حركات می رود، لكن حركت تبع قدرتست، و قدرت تبع خواست و ارادتست كه بایست قدرت را بكار دارد، و بایست تبع علم نیست، كه بسیار چیز بیند و نخواهد؛ لكن بی علم خواستن نیز صورت نبندد، كه چیزی كه نداند چون خواهد؟ و نیت از این هر سه عبارت از خواست است نه از قدرت و علم؛