پیدا كردن علاج حرص و طمع - ۲

علاج دوم آنكه چون كفایت روز یافت دل اندر مستقبل چندان نبندد، كه امل وی دراز شود و آرام نگیرد در طلب آن و شیطان او را غلبه كند چنانكه گفت: «الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُم بِالْفَحْشَاءِ [شیطان شما را بدرویشی وعده میدهد و بكار زشت فرمان میدهد]» خواهد كه ترا از بیم رنج درویشی فردا امروز بنقد اندر رنج دارد و بر تو همی خندد، كه باشد كه خود فردا نیاید و اگر بیاید رنج آن بیش از آن نخواهد بود كه امروز بنقد خود را در آن افگند، و حذر ازین بدان بود كه بداند روزی بسبب حرص حریص زیادت نشود و آنچه مقدرست لابد برسد رسول -صلی الله علیه وسلم- بابن مسعود بگذشت و او را سخت اندوهگین دید، او را گفت: غم بسیار بر دل منه كه هر چه تقدیر كرده باشد بشود و آنچه روزی تست برسد لابد؛ و باید كه بداند كه روزی بنده بیشتر از جایی بود كه نپندارد، چنانكه گفت: «وَمَن یَتَّقِ اللَّـهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَ‌جًا وَیَرْ‌زُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ [هر كه از خدا بترسد راهی برایش میگذارد و از جایی كه نمیداند روزی او را میرساند]» و سفیان ثوری گفت: پرهیزگار باش كه هرگز هیچ پرهیزگار از گرسنگی نمرد، یعنی حق سبحانه وتعالی دل خلق بر تو چنان گرداند كه بشفقت كفایت تو ناخواسته همی رسانند و بوحازم رحمة الله علیه گفت هر چه هست دو قسم است: آنچه روزی منست بی تعجیل من برسد، و آنچه روزی من نیست بجهد همه اهل آسمان و زمین به من نرسد.

علاج سیوم آنكه بداند كه اگر طمع نكند و صبر كند رنجور شود، و اگر طمع كند و صبر نكند هم خوار شود و هم رنجور و باین ملوم [سرزنش شده] باشد و اندر خطر عقاب آخرت بود، و بدان ثواب یابد وستوده بود، آخر رنجی با ثواب و ستودگی و عز نفس اولیتر از رنجی با مذلت و نكوهش وبیم عقوبت.