در ذكر حرم محترم كعبه و شرف و فضیلت آن و قصّهٔ بنای آن حرسها الله تعالـٰی - ۱

قوله تعالـٰی وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَأَمْنًا الآیه یعنی یاد كن ای محمد صلی الله علیه وسلم وقتیكه گردانیدیم ما كه خداوندیم خانهٔ كعبه را مرجعی از برای آدمیان و ماء منی ابن عباس رضی الله عنهما میگوید مَثَابَةً مَعاذ اَوْ مَلْجَاء وَاتَّخُذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى و بگیرید از مقام ابراهیم جایٔ نماز گذاردن وَاتَّخَذُوا بفتح خاء چنانكه قراءت نافع و ابن عامرست خبر باشد و بكسر خا چنانكه قراءت باقی قراست امر باشد ابن كیسان میگوید كه رسول خدا صلی الله علیه وسلم بمقام ابراهیم علیه السلام بگذشت و عمر رضی الله عنه با وی بود گفت یا رسول الله صلی الله علیه وسلم این ست مقام پدر ما ابراهیم علیه السلام فرمود بلی یعنی مقام ابراهیم این ست عمر گفت گیریم او را جای نماز كردن رسول علیه السلام فرمود كه امر كرده نشدم بآن پس هم دران روز آفتاب فرو نشده بود كه حق تعالـٰی این آیت بفرستاد وَاتَّخَذُوا من مقام ابراهیم مصلـٰی در تفسیر ثعلبی می آرد كه ائمه تفسیر را خلاف ست درانكه مقام ابراهیم كدام ست ابراهیم نخعی میگوید حرم تمام مقام ابراهیم ست یمان میگوید مسجد حرام بتمام مقام ابراهیم ست قتاده و مقاتل و سدی میگویند مراد نمازست نزدیک مقام ابراهیم كه امر شد بنماز نزدیک وی و امر نشد بمسح و تقبیل وی قصه بنای حرم محترم كعبه در تفسیر كشف و بیان می آرد بروایت سعید بن جبیر از ابن عباس رضی الله عنهما كه گفت آن هنگام كه ابراهیم علیه السلام اسماعیل علیه السلام و هاجر رحمه الله علیها را بمكه آورد و بگذاشت و مدتی بران برآمد و قبیلهٔ جرهمیون آنجا فرود آمدند و اسماعیل علیه السلام از ایشان زن خواست و هاجره رحمه الله علیها وفات یافت ابراهیم علیه السلام اجازت خواست از ساره خاتون اجازت داد و شرط گرفت بر ابراهیم علیه السلام كه از مركب فرود نیاید