كیفیت بدادن زكوة

باید كه پنج چیز نگاه دارد در زكوة دادن:

یكی آنكه نیت زكوة فریضه بكند، و اگر وكیلی فرا دارد؛ در وقت توكیل [وكیل كردن] نیت كند، یا وكیل را دستوری دهد تا بوقت دادن نیت كند، و چون ولی زكوة مال طفل دهد نیت كند.

دوم آنكه چون سالی تمام شد شتاب كند: كه تاخیر بی عذری نشاید؛ و زكوة فطر از روز عید نشاید، تاخیر كردن و تعجیل آن در رمضان روا بود، و پیش از رمضان نشاید و تعجیل زكوة مال در جمله سال شاید، بشرط آن كه ستاننده تا آخر سال درویش به ماند. اگر پیش از سال بمیرد، یا توانگر شود، یا مرتد [از دین برگشته] شود، زكوة دیگر باره بباید داد.

سوم آنكه زكوة هر جنسی از آن جنس دهد: اگر زر بدل سیم دهد و گندم بدل جو یا مالی دیگر بمقدار قیمت، بمذهب شافعی روا نباشد.

چهارم آنكه صدقه جایی دهد كه مال آنجا باشد. كه درویشان چشم در مال او دارند، و اگر بشهری دیگر دهد، درست آنستكه زكوة ازو بیفتد.

پنجم آنكه زكوة بر هشت قوم قسمت كند، آن مقدار كه بود: چنانكه از هر قومی سه تن كم نباشد، جمله بیست وچهار بشود، اگر یک درم زكوة بود بمذهب شافعی واجب بود كه بدین همه رساند، و بهشت قسم برابر بكند. آنگاه هر یک قسم میان سه تن قسمت كند، یا زیادت چنانكه خواهد، اگرچه برابر نبود و درین روزگار سه قوم كمتر باید: غازی و مولفه و عامل زكوة اما فقیر و مسكین و مكاتب و ابن السبیل و وامدار باید: پس هر كسی را زكوة بپانزده كس كم نباید داد – بنزدیک شافعی رضی الله عنه – و مذهب شافعی درین دو مسئله دشوارست. آنكه بدل نشاید، و آنكه بهمه باید رسانید و بیشتر مردمان بمذهب ابوحنیفه میگیرند درین دو مسئله، و ما امید داریم كه بدین ماخوذ [مسئول – مورد مواخذه] نباشند انشاء الله تعالی.