پیدا كردن توكل معیل - ۱

بدانكه معیل را مسلم نیست كه در بوادی شود و اسباب كسب دست بدارد، بلكه توكل معیل جز بدرجهٔ سیم نبود، و آن توكل مكتسب است چنانكه صدیق میكرد برای آنكه كمال توكل بدو معنی مسلم بود: یكی آنكه بر گرسنگی صبر تواند كرد و بهر چه بود قناعت تواند كرد اگر چه گیاه بود، و دیگر آنكه ایمان دارد كه باشد كه روزی وی گرسنگی و مرگست و خیرت وی در آنست، و عیال را بدین نتوان داشت، بلكه بحقیقت نفس وی نیز عیال ویست، اگر قوت صبر ندارد بر گرسنگی و اضطراب خواهد كرد ویرا توكل بترک كسب نشاید، و اگر عیال نیز قوت صبر دارد و بتوكل رضا دهد هم ترک كسب روا نبود، پس فرق بیش ازین نیست كه خویشتن را بقهر فرا گرسنگی داشتن روا بود اما عیال را روا نبود؛ و چون كسی را ایمان تمام بود و بتقوی مشغول گردد، اگر چه كسب نكند اسباب رزق وی ظاهر بود: چنانكه كودک در رحم مادر عاجز است از كسب روزی وی از راه ناف بوی میرسد، چون بیرون آید از سینهٔ مادر می رساند، چون طعام دیگر تواند خورد بوقت خویش دندان بیافریند، اگر مادر و پدر بمیرند و یتیم ماند، چنانكه شفقت را بر مادر موكل كرد رحمت یتیم در دل خلق پدیدار آید، پیش ازین مشفق یكی بود و دیگران بوی باز گذاشته بودند، چون مادر و پدر برفت صد هزاران را بشفقت برانگیخت، چون مهتر شد وی را قدرت كسب داده و بایست آنرا بر وی مسلط كرد تا خود را تیمار دارد بشفقتی كه بر وی موكل است، چنانكه مادر تیمار میداشت بشفقتی كه بر وی موكل بود، اگر این بایست از وی برگیرد تا از كسب خویش یتیم شود و روی بتقوی آورد همه دلها را از شفقت وی پر كند، تا همه گویند این مرد بخدای تعالی مشغولست هر چه بهتر و نیكوتر بوی باید داد،